Ano ang Pang-abay, Uri at Mga Halimbawa

Sa araw na ito samahan mo ako at talakayin natin kung ano ang kahulugan, halimbawa, mga uri, at kung kailan dapat gamitin ang pang-abay.

Ang artikulong ito ay naglalaman ng iba’t ibang uri ng kaalaman na maaari mong magamit sa iyong mga aralin, at proyekto na may kaugnay sa ating tatalakayin ngayon.

Ano ang Pang-abay? Pang-abay in English

Ang pang-abay ay bahagi ng pananalita na nabibigay turing sa pandiwa, pang-uri o sa iba pang pang-abay. Ang pang-abay o tinatawag na (adverb) sa ingles ay makikilala dahil kasama ito ng isang pandiwa, pang-uri o isa pang pang-abay na bumubuo ng parirala.

Narito ang mga kaunting halimbawa na gumagamit ng mga salitang Pang-abay:

Malakas ang ulan kagabi.
Araw-araw akong naglalakad pauwi.
Mabilis tumakbo si Joseph.
Bukas nalang ako aalis ng bahay.
Alam ni Khyle na hindi siya makakaalis habang gising ang ina kaya nagplano siya kung paano ito dahan-dahang patutulugin ng mahimbing.

Uri ng Pang-abay at Mga Halimbawa

Ngayong alam na natin ang kahulugan kung ano ang pang-abay, dumako naman tayo sa mga uri nito. Narito ang labimpitong uri ng pang-abay;

Pang-abay na Pamaraan
Pang-abay na Pamanahon
Pang-abay na Panlunan
Pang-abay na Pang-agam
Pang-abay na Ingklitik o Kataga
Pang-abay na Benepaktibo
Pang-abay na Kusatibo o Kawsatibo
Pang-abay na Kondisyonal
Pang-abay na Pamitagan
Pang-abay na Panulad
Pang-abay na Pananggi
Pang-abay na Panggaano o Pampanukat
Pang-abay na Panang-ayon
Pang-abay na Panturing
Pang-abay na Pananong
Pang-abay na Panunuran
Pang-abay na Pangkaukulan

Pang-abay na Pamaraan

Ang pang-abay na pamaraan ay naglalarawan kung paano naganap, nagaganap, o magaganap ang kilos na ipinahahayag ng pandiwa. Ginagamit ang panandang nang o na/ng. Ito ay sumasagot sa tanong na PAANO.

Mga Halimbawa ng Pang-abay na Pamaraan

Natulog si Anna nang patagilid.
Umalis si Mary na umiiyak.
Naluluha si Mysie nang magpasalamat siya sa akin.
Ang kakaba-kabang dibdib ni Inay ay napanatag nang kaunti.
Sinagot ni Berto ang kanyang ama nang pagalit.

Pang-abay na Pamanahon

Ang pang-abay na pamanahon ay nagsasaad kung kailan naganap o magaganap ang kilos na taglay ng pandiwa. Mayroon itong tatlong uri: may pananda, walang pananda, at nagsasaad ng dalas.

Pamanahong may Pananda

Ito ay ginagamitan ng mga panandang nang, sa, noon, kung, kapag, tuwing, buhat, mula, umpisa, o hanggang.

Mga Halimbawa na may Pananda:

Ako ay magtitinda umpisa bukas.
Tuwing bakasyon ay namamasyal kaming magkakapatid.
Buhat ng ako’y magkaisip ay nagtatrabaho na ako habang nag-aaral.
Kapag sabado ay naglilinis ako ng bakuran.
Kung iba ang panahon ngayon.
Mula noon hindi na ako kumakain ng matatamis.
Hanggang ngayon mahal ko parin siya.
Bibili ako sa palengke bukas.

Pamanahong walang Pananda

Ito ay ginagamitan ng mga panandang kahapon, kanina, ngayon, mamaya, bukas, sandali, at marami pang iba.

Mga Halimbawa na Walang Pananda:

Mamaya ay mag-iikot sila.
Kahapon ay pumunta kame sa mall ni Mysie.
Bukas ay mamamasyal kame ni Khyle sa Parke.
Si Anastasia ay kanina pa naghihintay kay Jherico.
Ngayon ang laban ni Lysa Valdez.
Kailangan mo bang pumasok nang araw- araw?
Tuwing pasko ay nagtitipon silang magkakapatid.
Umpisa bukas ay dito ka na matutulog.

Pamanahong Nagsasaad ng Dalas

Ito ay ginagamitan ng mga salitang nagsasaad ng dalas. Halimbawa nito ay ang mga salitang araw-araw, taun-taon, tuwing, oras-oras, linggo-linggo, at marami pang iba.

Mga Halimbawa:

Tuwing mayo ay nagdaraos kami sa aming barangay ng santakrusan.
Kumakain ng gulay araw-araw upang mapanatili ang ating kalusugan.
Siya ay masaya tuwing buwan ng Disyembre sapagkat may bonus siyang matatanggap.
Ang guro ay araw-araw na nagtuturo para sa kinabukasan ng mga kabataan.
Binibisita namin ang puntod ng aking kaibigan taun-taon.
Oras-oras niya tinitingnan ang kanyang relo.
Tuwing linggo ay pumupunta siya sa simbahan.

Pang-abay na Panlunan

Ang pang-abay na panlunan ay isang uri ng pang abay kung saan ito ay naglalarawan kung saan naganap o magaganap o gaganapin ang kilos ng pandiwa. Ilan sa mga panandang ginagamit dito ay ang mga salitang sa, kina, o kay. Sa pamamagitan ng pang-abay na panlunan, ating masasakot ang katanungan na “saan”.

Sa – ginagamit kapag ang kasunod ay isang pangngalang pambalana o isang panghalip.

Kay o Kina – ginagamit kapag ang kasunod ay pangngalang pantangi na pangalan ng isang tao.

Mga Halimbawa:

Sa mainit na kabundukan naninirahan ang kaibigan kong si Clark.
Sa isang mayamang lupain ay nakatira ang isang dalagang kanyang iniirog.
Tuwing bakasyon sa eskwelahan ay umaakyat ang magkakaibigan sa bukid.
Sa Baguio ang paborito kong pasyalan tuwing summer.
Sa Lungsod ng Cebu mo matatagpuan ang magaganda at ibat-ibang klase ng pagkain.
Makikipagkita ako kay Stella sa Parke.
Dinala namin ang mga masasarap na pagkain kina Raevir.
May nakita akong magandang damit sa mall.
Bibisita kame kina Christian bukas.

Pang-abay na Pang-agam

Ito ang mga salita na naghahayag ng walang kasiguraduhang kasagutan, di-katiyakan sa kilos, o pag-aalinlangan. Ginagamitan ito ng mga pariralang marahil, siguro, tila, baka, wari, o parang.

Mga Halimbawa:

Parang nagbago ang takbo ng hangin.
Siguro ay pupunta kame sa mall bukas.
Marami na marahil ang nascam ni Arcer.
Baka sa susunod na linggo kame mamamasyal.
Marahil ay marami na ang nakakaalam ng aking iniibig.
Bukas na siguro tayo umalis dahil mainit pa sa labas.
Tila ako’y nakaluntang na sa langit.
Siguro ay huwag na nating ituloy ito dahil hindi naman tayo nagkakasundo.
Masama ang aking pakiramdaman kaya hindi yata ako makagalaw ng maayos.
Bukas pa siguro ang datingn iya mula sa Cebu.
Baka sa susunod na linggo ay makapagbayad na ako ng utang.

Pang-abay na Ingklitik o Kataga

Ang ingklitik ay ang mga salita o kataga pagkatapos ng unang salita sa pangungusap. Kung mawala man ito sa isang pangungusap, hindi nito maapektuhan o mababago ang mensahe o ideya ng pangungusap. Ito rin ang mga salita sa pagitan ng isang pangungusap na makakapag-bigay ng mas malinaw na kahulugan nito.

Ang mga halibawa nito ay pa, kaya, naman, man, ay, aba, naku, rin, din, hala, hoy, aray, na, ala, sana, ha, na, ba, yata, pala, tuloy, nang, lamang, lang, muna, daw, at raw.

Narito ang mga kahulugan ng bawat ingklitk na pwede mong maging batayan sa paggamit niyo:

*kaya – nagpapahiwatig ng pag-aagam-agam

*lamang o lang – nagsasaad ng pagtatangi, ng pangyayaring katatapos kani-kanina

*man – nagsasaad ng pinakamaliit na aksyon

*muna – nagsasaad na may gawain pa o ng paghihintay

*daw o raw – ginagamit sa di-tuwirang pahayag

*din o rin – nagsasaad ng pagsang-ayon

*kasi – nagpapahayag ng pagdaramdam, pagsisisi, o paninisi

*pa – nagsasaad ng karagdagan

*pala – nagsasaad ng pangyayaring hindi inaasahan

*sana – nagpapahiwatig ng nais mangyari

*yata – nagsasaad ng pag-aalinlangan o walang katiyakan

*ba – nagsasaad ng pagtatanong na nagbibigay- diin sa pangungusap

*na – nagsasaad ng natapos na o nagawa na

*nga – nagsasaad ng pagpapatunay o pagsang-ayon

Mga Halimbawa:

May klase ako mamaya kaya hindi ako makakapunta sa iyong karaawan.
Magpapahinga muna ako sandali sapagkat ako’y pagod sa kakatrabaho.
Wala na pala siyang kapatid.
Hindi ko pa kaya na mabuhay ng hindi ka kasama.
Maiiyak na sana ako kung hindi siya nagpakita.
Nasaan nga pala ang mga pinamili ko sa palengke?
Bakit nga ba mahal kita.
Hindi muna ako makakapag-college ngayong pasokan.
Wala daw tayong pasok ngayong hapon sabi ni Mrs. Fuentes.
Huwag na lang kaya nating ituloy ang plano na umalis sa darating na lunes.

Pang-abay na Benepaktibo

Ito ay nagsasaad ng benepisyo para sa isang tao dahil sa pagkaganap sa kilos ng pandiwa o layunin ng pandiwa.

Ginagamitan ito ng panandang para sa.

Mga Halimbawa:

Kumain ng gulay si Jamilla para sa kalusugan niya.
Naghahanapbuhay si Mang Theo para sa kanyang mga anak.
Nagbebenta ng bulaklak si Trista para sa kanyang matrikula.
Ang mga sundalo ay nakikipaglaban para sa bansa.
Patuloy ang pakikipaglaban ni anna sa kanyang sakit para sa mga taong nagmamahal sa kanya.
Handang ibuwis ni Kael ang kanyang buhay sa pakikipaglaba para sa kalayaan ng ating bansa.

Pang-abay na Kusatibo o Kawsatibo

Ang Kusatibong pang-abay ay nagsasaad ng dahilan sa pagganap ng kilos ng pandiwa. Ginagamitan ito ng parirala na pinangungunahan ng dahil sa.

Mga Halimbawa:

Wala akong naintindihan sa Math dahil hindi nagtuturo ang aming guro na si ginoong Lucito.
Nagkasakit ako dahil sa binigay na marka ni binibining Narcisan.
Dahil sa kanya wala akong naintindihan sa paksang programming.
Dahil sa iyo ay nagtuto akong magmahal.
Naglaho ang aking pag-asa na pumasa dahil sa exam na binigay ni Christina.
Di ko akalain dahil sa aking pagiging burara ako’y natapunan ng sikwate.

Pang-abay na Kondisyonal

Ang pang-abay na kondisyonal ay naghahayag ng kondisyon dahilan kung ang isang kilos o pangyayari ay nangyayari. Nagsasaad ito ng kondisyon para maganap ang kilos na sinasabi ng pandiwa. Ang mga salitang ito ay kung, kapag o pag, at pagka.

Mga Halimbawa:

Hindi ko kailangang umutang ng pera kung may kinikita lang sana ako.
Huwag kang matutulog kapag hindi mo pa natatapos iyong mga trabaho.
Kung umayos ka lang ng pagkakahiga, hindi sana sasakit ang iyong likod.
Pagka nawala ang tiwala, hindi mo na masasabi na mahal mo pa ang isang tao.
Kung pwede lang sanang mangibang-bansa ngayon pandemya ay ginawa ko na.
Pag hindi ka pa tapos sa iyong takdang aralin, hindi ka muna makakapaglaro.
Hindi ka maghihirap kapag ikaw ay masipag at matiyaga.
Bibili tayo ng iyong gusto kung naubos mo ang iyong aralin.
Magiging magkasundo kayong magkakapatid kung di kayo mag-aaway.
Hindi ka magkakasakit kung iingatan mo ang iyong sarili.

Pang-abay na Pamitagan

Ang pang-abay na pamitagan ay ang mga salita o kataga na nagsasaad ng paggalang. Gumagamit ito ng mga katagang po, ho, opo, oho, pasintabi, maaari at mawalang-galang. Gamit ang mga katagang ito ay ang pagpapahayag o pagpapabatid ng paggalang. Mayroon din ibang mga kataga na nagsasaad ng paggalang bukod sa mga nabanggit.

Mga Halimbawa:

Ano po ang bibilhin nyo sa mall?
Naglalaro po kame ng Chess ni Anna.
Opo, bababa na po ako mamaya.
Bakit ho kayo nag-away?
Maaari bang magtanong tungkol sa iyong ama na nawawala?
Opo, kaya ko pong gawin at gampanan ang iyong mga gusting ipagawa.
Mawalang-galang sa iyo, maari ko bang malaman ang dahilan kung bakit niyo ako binagsak?
Alang-alang sa aking mahal na ina, babalik ako.
Pasintabi sa mga bata, ang susunod na programa ay hindi angkop sa kanilang edad.
Opo Mrs. Dela Cruz, nakikinig po ako sa lahat ng iyong sinasabi.
Sana po ay nakikinig kayo sa sinasabi ng inyong guro.
Maaari ko bang makita ang aking anak?

Pang-abay na Panulad

Ang pang-abay na panulad ay ginagamit sa paghahalintulad ng dalawang bagay. Ginagamit din ito para maihambing ang iba’t ibang katangian ng dalawang bagay o tao.

Ang katagang ginagamit ay kaysa, higit, di hamak, di gaya, labis, di gaano, at lalong–lalo.

Mga Halimbawa:

Ayun sa aking nakikita, mas maganda ang suot ni Mysie ngayon kaysa sa suot niya kahapon.
Mas gugustuhin ko pang magbasa ng libro kaysa sa maglaro ng online games sa computer.
Ang nais kong gawin sa Sabado ay matulog buong araw kaysa sumama sa pamamasyal nila sa kabilang bayan.
Di hamak na mas masakit ang nangyari sa amin ngayon.
Di gaanong katalino ang anak ni Maritina.
Labis ang paghihinagpis ng aking kaklase ng mawala ang kanyang pinakamamahal na ina.
Masarap gumawa ng mga aralin kapag walang nangiisturbo lalong-lalo na kapag walang ingay.
Ang bilis makalimot ni Cheska di gaya ni Louie na ang talas ng memorya.
Higit na ikakatuwa ko kapag ikaw ay magbabago.

Pang-abay na Pananggi

Ang pang-abay na panggi ay gumagamit ng mga kataga na nagsasaad ng pagtanggi o hindi pagsang-ayon. Sa salitang ugat na tanggi, ang ibig sabihin nito ay pagtutol o hindi pagpayag.

Nagsasaad ito ng pagtutol sa kilos (pandiwa), salitang naglalarawan (adjective), o kapwa pang-abay (adverb).

Mga halimbawa ng katagang ginagamit ay ayaw, hindi, di, huwag, wala, at marami pang iba pa.

Mga Halimbawa:

Di na ako papasok dahil sa banta na ako’y kukutyain.
Huwag mong tularan ang maling desisyon ni Liza noong siya’y dalaga pa.
Hindi mabuti ang pakiramdam ko kaya ako’y magpapahinga muna.
Ayaw ko sa kanya dahil mayabang ang kanyang ugali.
Walang maidudulot na kabutihan ang pang aapi ng kapwa.
Hindi na ako natutuwa sa mga biro mo.
Hindi matukoy ni Izza kung ano ang ikinamatay ng kanyang kaibigan.
Ayaw niya akong pakinggan kaya wala na akong magagawa.
Hindi ako papayagan na maglaro kapag hindi ko pa natapos ang hugasin sa kusina.

Pang-abay na Panggaano o Pampanukat

Ang pang-abay na panggaano ay tumutukoy sa bilang o dami ng isinasaad ng pandiwa at ito ay nagsasaad ng timbang bigat o sukat. Sumasagot ito sa tanong na gaano o ilan.

Mga Halimbawa:

Nadagdagan ang timbang ko ng apat na kilo.
Uminom ka ng walong basong tubig araw-araw.
Inabot ako ng kalahating araw sa pagtatanim ng mangga.
Bibigan kita ng anim na kilong mangga.
Bumili ka ng sampung kilong manok sa palengke.
Natapon ang isang litrong tubig sa kusina.
Di ko na kayang ubusin ang labing-anim na burger.

Pang-abay na Panang-ayon

Ang pang-abay na panang-ayon ay nagsasaad ng pagsang-ayon. Ginagamit dito ang mga salitang oo, opo, tunay, sadya, talaga, syempre.

Mga Halimbawa:

Oo, sasama ako kay tatay bukas.
Tunay ngang tama ang iyong hinala tungkol sa kanyang ugali.
Syempre ibibili kita ng pasalubong pag-uwi ko galling sa Baguio.
Sadya namang walang galang ang batang si Ramon.
Talaga palang galing sa nakaw ang perang pinangbili niya nag cellphone.

Pang-abay na Panturing

Ang pang-abay na panturing ay nagpapahayag ng pagkilala o pagtanaw ng utang na loob.

Mga Halimbawa:

Mabuti na lang at pinahiram mo ako ng pera kung hindi ay kukunin nila itong lupa ko.
Nang dahil sayo ay nabigyan ako ng pagkakataong makapagtapos ng pag-aaral sa kolehiyo.
Mabuti na lang at nadala mo agad siya sa Ospital.
Nang dahil sayo ako ay natutong humarap sa hamon ng buhay.

Pang-abay na Pananong

Ang pang-abay na pananong ay ginagamit sa pagtatanong hinggil sa pandiwa, pang-uri o kapwa na pang-abay.

Mga Halimbawa:

Paano kaya pumunta sa Cebu?
Saan ang daan patunong Calabarzon?
Sebastian, ano nangyari sa iyo?
Gaano karaming tao ang sumalubong kay Presidente Digs?
Kanino nanggaling ang puting sapatos na nasa ilalim ng kama?

Pang-abay na Panunuran

Ang pang-abay na panunuran ay nagpapahayag ng pagkakasunod-sunod sa panahon o pagkakalagay. Tinutukoy rito sa panunuran ang ayos ng pagkakasunod sa hanay o kalagayan tulad ng muna, bago at saka.

Mga Halimbawa:

Panunod lamang dumating si Tracy kay Clarence.
Sunud-sunod ang pila ng mga tao sa nagbibigay diskwento sa bigas.
Kahuli-hulihan si Kelly sa pila ng bumili.
Sunud-sunod ang pila ng mga tao para makatanggap ng ayuda.

Pang-abay na Pangkaukulan

Ang pang-abay na pangkaukulan ay ginagamitan ng mga salitang tungkol, hinggil, o ukol.

Mga Halimbawa:

Ang mga plano ko tungkol sa proyekto para sa paaralan ay madali lamang.
Hinggil saan ang pagtitipon ngayon?
Ang palabas ay tungkol sa buhay ni Charo.
Ang kwento ay ukol sa Lungsod ng Marikina.
Ukol sa pilipino ang paksa ng usapin.
Hinggil kay Jherico ang kanilang problema.

Buod sa Aralin Tungkol sa Pang-abay

Bilang isang pagbabalik aral sa ating sinimulan, ano nga ang pang-abay? Ang pang-abay ay bahagi ng pananalitang nagbibigay-turing sa pandiwa, pang-uri o kapwa pang-abay. Mahalagang pag-aralan natin ang pang-abay dahil nagbibigay ito ng kaliwanagan sa tao upang mas mauunawaan ang bawat pangyayari at kaisipan at maipahayag ng tama ang kaisipang nais na mabigyan ng pansin.

Lagi niyong tatandaan at isaisip na ang pang-abay ay makakatulong sa pagbibigay lingaw ng kahit anong kaisipan. Nawa’y sana marami kayong natutunan ngayon tungkol sa Pang-Abay at ano ang mga bahagi nito. Muli, maraming salamat sa pagbabasa nito.

Basahin ang ipang mga aralin: Pang-uri, Pandiwa, Ng at Nang, Pang-abay, Tayutay, Panghalip, Pangngalan, Epiko, Tagalog Pick Up Lines, Wika, Sanhi at Bunga, Rin at Din