Sa huling kabanata ng El Filibusterismo, makikita natin ang di inaasahang wakas ng rebolusyonaryong si Simoun.
Sa harap ng trahedya, ang pagtanggap sa kasalanan, ang pagmumuni-muni sa kabataan, at ang pagpapahalaga sa tunay na pagbabago, ang bawat linya at eksena ay puno ng aral at kahulugan.
Tara at alamin natin ang kwento at mga mensaheng hatid ng Kabanata 39: Ang Katapusang Kabanata.
(Dapat mong tandaan na ang huling kabanata ng El Filibusterismo ay walang pamagat.)
Buod ng El Filibusterismo Kabanata 39
Sa huling kabanata ng El Filibusterismo, ang takipsilim ay nag-uudyok ng malalim na pangungulila sa pusong ni Padre Florentino habang naglalaro siya ng kanyang armonya.
Katatapos lamang umalis ni Don Tiburcio de Espadaña, ang asawa ni Donya Victorina, na nagkamaling isipin na siya ang inilarawan na Espanyol sa isang telegrama na nagbabanta ng kanyang pagkahuli.
Ngunit, ang Kastilang tinutukoy ng telegrama ay si Simoun, na nakasiksik sa tahanan ni Padre Florentino, sakripisyong binigay ng pari bilang kaibigan, kahit pa hindi niya alam ang mga bagay na nangyayari sa Maynila.
Sa loob ng dalawang araw, pinagaan ni Padre Florentino ang kalagayan ni Simoun, na lumilitaw sa kanyang pintuan na sugatan at mukhang nag-iisa sa mundo.
Sa kabila ng kahalagahan ng telegrama at ng posibilidad ng pagdating ng mga hukbo upang dakpin si Simoun, tila ba walang pagnanais na mabuhay ang mag-aalahas. Nakita ni Padre Florentino ang pagpapakumbaba ng isang dating makapangyarihang tao, na ngayon ay humihiling ng awa at tulong.
Si Simoun, na natatakot sa nalalapit niyang kamatayan, ay nagbantay sa kanyang huling oras kasama ni Padre Florentino.
Sa kabila ng kanyang kasalukuyang kalagayan, ipinahayag ni Simoun ang kanyang totoong katauhan at kanyang buhay na puno ng poot at paghihiganti sa lahat ng nakasakit sa kanya at sa kanyang ama.
Pinag-usapan nila ang kanyang mga pangarap at pag-asa, kanyang kasawian, at kanyang pagnanais na gumanti na naging dahilan ng kanyang kasalukuyang kalagayan.
Nakinig si Padre Florentino sa kanyang mga salaysay at hiniling niya kay Simoun na igalang ang kalooban ng Diyos.
Binigyan niya si Simoun ng liwanag sa kanyang mga kamalian, at ipinaliwanag na ang kabutihan, sakripisyo at pag-ibig ang susi sa tunay na pagbabago. Paliwanag ni Padre Florentino, hindi maililigtas ng krimen at kasamaan ang mga dinumihan ng krimen at kasamaan.
Ang lahat ng ito ay tinanggap ni Simoun, at sa kanyang huling sandali, inamin niya ang kanyang mga kamalian. Sa kabila nito, tinanong niya kung bakit parusahan ng Diyos ang isang buong bansa dahil sa kanyang mga mali.
Ang tugon ni Padre Florentino ay magtiis at gumawa, na ito ang tunay na paraan upang makamit ang kalayaan at pagbabago.
Sa huling sandali ni Simoun, tila ba wala siyang sinasabi. Naisip ni Padre Florentino, ano ang Diyos na naghihiling ng ganitong kabigat na sakripisyo. Sa kanyang pagkabigla, sinabi ni Padre Florentino na ito ay Diyos na nagpaparusa sa mga masama at hindi naniniwala.
Pagkatapos ng pagpanaw ni Simoun, nagluksa si Padre Florentino at itinapon ang takba ng mga alahas ni Simoun sa dagat.
Inihagis niya ang mga brilyante at alahas sa dagat, na isang simbolo ng pagpapakawala sa mga kasamaan ng nakaraan at pag-asang darating ang isang bagong umaga na magdadala ng pagbabago at kalayaan para sa Pilipinas.
Sa kabuuan, ang kabanatang ito ay nagtatapos sa isang malalim na pangungulila at pag-asa na nagsisilbing paalala na ang tunay na pagbabago at kalayaan ay hindi magmumula sa krimen at poot, ngunit mula sa pag-ibig, sakripisyo, at kabutihan.
Mga Tauhan ng El Filibusterismo Kabanata 39
Sa Kabanata 39 ng El Filibusterismo, ang mga sumusunod ang mga tauhang kasama:
Padre Florentino – Isang makadiyos at mapagmahal na paring Pilipino na tumutulong kay Simoun sa kanyang mga huling oras.
Sa kanyang bahay nagtago si Simoun at sa kanya rin nagkuwento ng kanyang buhay. Siya rin ang nagpaliwanag kay Simoun na hindi ang karahasan at paghihiganti ang susi sa pagbabago, kundi ang pagmamahal at sakripisyo.Simoun – Ang bida ng nobela na kilala rin bilang si Crisostomo Ibarra, na nagbalik sa Pilipinas bilang isang mayamang mag-aalahas na may plano ng rebolusyon. Sa kabanatang ito, naghihingalo na siya at inamin ang kanyang mga kamalian.
Don Tiburcio de Espadaña – Ang asawa ni Doña Victorina, na nagkamali ng akala na siya ang hinahanap na Kastilang tinukoy sa telegrama, kaya nagtago siya sa bahay ni Padre Florentino.
Ang iba pang mga tauhan na binanggit sa mga naunang kabanata ng nobela ay hindi na kasama sa mismong Kabanata 39.
Mga Aral, Mensahe at Implikasyon ng El Filibusterismo Kabanata 39
Ang Kabanata 39 ng El Filibusterismo ay naglalaman ng iba’t ibang aral, mensahe, at implikasyon na sumusunod:
Hindi Solusyon ang Karahasan at Paghihiganti: Sa huling sandali ni Simoun, inamin niya sa kanyang sarili na hindi nagtagumpay ang kanyang rebolusyon dahil sa kanyang pamamaraan.
Nagtangka siya na magdulot ng pagbabago gamit ang dahas at paghihiganti, pero sa huli, nauwi lamang ito sa kanyang kapahamakan at hindi rin nagbago ang kalagayan ng kanyang bayan.Kahalagahan ng Sakripisyo at Pagmamahal sa Bayan: Ipinapakita rin ng kabanata ang kahalagahan ng sakripisyo at pagmamahal sa bayan.
Sa pamamagitan ng mga salita ni Padre Florentino, ibinahagi ni Rizal ang kanyang pananaw na hindi dahas at galit ang magdadala ng kalayaan, kundi ang malasakit at pag-ibig sa kapwa at sa bayan.Ang Kapangyarihan ng Pananampalataya: Ang pagpapatawad ni Padre Florentino kay Simoun at ang kanyang panalangin para sa kaluluwa ng mag-aalahas ay nagpapakita ng kahalagahan ng pananampalataya.
Kahit na nagkasala si Simoun, hindi pa rin siya tinanggalan ng awa at pag-ibig ng Diyos sa pamamagitan ng pananalangin ni Padre Florentino.Pagpapahalaga sa Kabataan: Sa huling mga linya ni Padre Florentino, inihahayag niya ang kanyang pananabik para sa kabataan ng Pilipinas.
Hinahanap niya ang mga kabataang handang mag-alay ng kanilang lakas, sigasig, at mga pangarap para sa ikabubuti ng bayan, isang mensaheng hindi lang para sa panahon ni Rizal, kundi maging sa mga sumusunod na henerasyon.Ang Simbolismo ng Kayamanan ni Simoun: Sa huli, itinapon ni Padre Florentino ang kayamanan ni Simoun sa dagat. Ito ay sumisimbolo sa pagtanggap na hindi materyal na kayamanan o pwersa ang magliligtas sa bayan, kundi ang espirituwal na pagbabago, pagmamahal, at paglilingkod sa bayan.