Sa Kabanata 16 ng Noli Me Tangere na pinamagatang “Si Sisa”, ating makikilala ang mapagmahal at masipag na ina na si Sisa. Sa isang maliit na dampa sa labas ng bayan, pinipilit niyang mabuhay kasama ang kanyang dalawang anak na sina Basilio at Crispin sa kabila ng matinding kahirapan at pang-aabuso ng kanyang asawa.
Sa ating pagpapatuloy sa paglalakbay sa mundo ng Noli Me Tangere, ating tatalakayin ngayon ang Kabanata 15, na pinamagatang “Ang mga Sakristan”. Sa kabanatang ito, makikilala natin ang mga tauhan na kumakatawan sa mga sakristan at ang papel na ginagampanan nila sa ating lipunan.
Sa kabanatang 14 ng “Noli Me Tangere,” ating makikilala ang isang natatanging tauhan na si Pilosopo Tasyo. Siya ay tanyag sa San Diego dahil sa kanyang natatanging personalidad at mga pananaw sa pulitika at lipunan.
Sa kabanatang ito, titingnan natin ang mga pangyayari na nangyari sa isang tahimik na gabi na nagdala ng malalim na kahulugan at hugis sa mga susunod na kabanata.
Dalawang lalaki ang abala sa paghuhukay ng libingan malapit sa pader na tila ba sasabog na. Ang isa ay isang beteranong tagalibing, samantalang ang isa ay baguhan, kaya’t sunud-sunod ang kanyang pagdura at paghithit ng sigarilyo.
Bagamat si Don Rafael ang pinakayaman sa San Diego at binibigyan siya ng respeto ng lahat, hindi siya ang pinakamakapangyarihan sa bayan.
Matatagpuan ang bayan ng San Diego sa tabi ng dalampasigan, kilala ito dahil sa malawak nitong taniman at mga kabukiran. Isa ito sa mga bayang mayaman sa mito at alamat sa bansang Pilipinas.
Sa araw na iyon, maganda ang panahon. Sakay si Ibarra sa kalesa, naglalakbay sa kalye ng Maynila, at maraming mga alaala ang bumalik sa kaniyang isipan habang tinatanaw ang kilalang lugar.
Papalapit na ang pistang ipinagdiriwang sa San Diego kaya’t doon sila nagbakasyon. Nang dumating na si Ibarra, halata sa mukha ni Maria Clara ang kanyang kaba at pagkabalisa.
Si Kapitan Tiyago, ang solong anak ng isang negosyanteng nagtitinda ng asukal sa Malabon, ay nasa edad na humigit-kumulang sa tatlumpu’t limang taon. Bagaman hindi siya nakapag-aral sa paaralan, tinuruan siya ng isang paring Dominiko.