Sa dulo ng isang makitid na daanan sa kanlurang bahagi ng San Diego, matatagpuan ang sementeryo. Masukal at ginugulangan ng mga halaman at damo ang buong lugar, na nagbibigay-daan para maging palamuti sa mga labi na nakalibing doon. Sa gitna ng sementeryo ay nakatayo ang isang malaking krus na nakaangkla sa bato. Nakapaligid sa paanan ng krus ay maraming buto at bungo ng mga yumao.
Dalawang lalaki ang abala sa paghuhukay ng libingan malapit sa pader na tila ba sasabog na. Ang isa ay isang beteranong tagalibing, samantalang ang isa ay baguhan, kaya’t sunud-sunod ang kanyang pagdura at paghithit ng sigarilyo.
“Grabe naman ang pagkaarte mo! Kung naranasan mong makasama ako sa paghuhukay ng isang bangkay na ilang linggo pa lamang nalilibing, tiyak na lalo kang madidiri,” sabi ng beterano. “Malakas ang ulan noong gabing iyon at madilim. Nang buhatin ko ang kabaong, biglang natanggal ang mga pako ng kahon. Halos nalaglag ang bangkay… Ang baho, dala-dala ko pa rin hanggang ngayon… bakit mo ba ito hinukay? Eh, hindi ko alam! Utos lang sa akin. Ano ba ang ginawa mo sa bangkay?”
“Hindi ko sasabihin sa’yo kung hindi lang kita kilala. Pinag-utos sa akin ng pari na ilipat ang bangkay sa sementeryo ng mga Tsino, ngunit dahil sa bigat at layo ng sementeryo ng mga Tsino ay…”
Isang matandang parang may hinahanap ang lumapit sa mga tagalibing at nagtanong. Hinahanap niya ang maputing bungo na may kompletong ngipin na inilagay niya sa paanan ng krus. Hinugot ng matanda ang ilang salapi mula sa kanyang bulsa. “Ibibigay ko ito sa iyo at dadagdagan ko pa kung maisasabi mo sa akin kung saan ito matatagpuan.” “Wala na ba doon? Kung wala na doon, wala na talaga. Pero kung ibibigay mo sa akin ‘yan, makakahanap ako ng iba para sa iyo.”
“Parang kahawig mo rin ang iyong hinuhukay. Hindi mo alam ang iyong tinatapon at hindi mo rin alam ang iyong kinakain.” Lumakad palabas ng sementeryo ang matanda habang bumubulong-bulong.
Mga Tauhan sa Noli Me Tangere Kabanata 12
Narito ang mga tauhan sa Kabanata 12 ng Noli Me Tangere:
Dalawang tagalibing – Ang isa ay isang beteranong sepulturero samantalang ang isa naman ay baguhan. Sila’y abala sa paghuhukay ng isang libingan.
Malaking Kura – Isang mahalagang personahe na nag-utos sa beteranong sepulturero na ilipat ang bangkay sa sementeryo ng mga Tsino.
Isang Matanda – Naghahanap ng maputing bungong may buong ngipin na inilagay niya sa paanan ng krus sa sementeryo. Siya rin ay nag-alok ng salapi sa mga tagalibing para sa kanyang hinahanap.
Aral, Mensahe at Implikasyon ng Noli Me Tangere Kabanata 12
Ang mga pangunahing mensahe at implikasyon na maaaring makuha sa kabanata 12 ng Noli Me Tangere ay ang mga sumusunod:
Kawalang respeto sa mga patay: Ang mga tagalibing ay hindi nagpakita ng sapat na respeto sa mga patay na kanilang inililibing. Halimbawa, binanggit ng beteranong sepulturero na nalaglag ang bangkay na kanyang inililibing noong minsan dahil sa pagkakalas ng pako ng kabaong. Kasama dito ang paglilibing ng bangkay sa libingan ng mga Tsino, na hindi ayon sa utos ng malaking kura. Ito ay nagpapahiwatig ng kawalang halaga na binibigay sa mga patay at sa kanilang huling hantungan.
Pagpapahalaga sa mga materyal na bagay: Ang matanda na naghahanap ng maputing bungo ay nagpapahiwatig na ang kahalagahan ng mga materyal na bagay ay maaaring manatili kahit pagkatapos ng kamatayan. Nagbibigay ito ng perspektibo na ang mga bagay-bagay na ito, na maaaring walang halaga sa iba, ay maaaring magkaroon ng malaking kahalagahan para sa ibang tao.
Pagpapahalaga sa trabaho: Bagaman ang mga tagalibing ay nagpapakita ng kawalang respeto sa mga patay, nangungusap din ito ng realidad ng kanilang trabaho. Ang kanilang kawalan ng sensitibidad ay isang paraan para sa kanila na makayanan ang kanilang gawain na maaaring maging emosyonal o nakakadiri para sa iba.
Societal Hierarchies and Inequalities: Ang pag-uusap ng mga tagalibing tungkol sa malaking kura ay nagpapahiwatig ng mga kaugalian at hindi pantay na relasyon ng kapangyarihan sa lipunan. Ang malaking kura, bilang isang malaking personalidad sa lipunan, ay may kapangyarihan na mag-utos sa iba na gawin ang isang bagay na labag sa kanilang mga paniniwala o kahit na labag sa karapatang pantao.